Indie. Sztuka władzy – ebook

Recenzja pochodzi z czasopisma Uważam Rze Historia:

Rozważania o państwie

Jak rządzić supermocarstwem? To pytanie spędza sen z powiek nie tylko współczesnym politykom, zadawano je sobie od stuleci. Odpowiedzi – obejmujące każdy aspekt polityki państwa oraz życia jego obywateli – odnajdziemy np. w „Arhaśastrze”, czyli traktacie filozoficzno-gospodarczo-politycznym przypisywanym hinduskiemu mędrcowi Kautilji z IV wieku p.n.e. Kautilja był ministrem i doradcą założyciela słynnej dynastii Maurjów, Ćandragupty, który w czasie swoich rządów po raz pierwszy w historii Indii zjednoczył niemal cały subkontynent. „Arthaśastra” została odnaleziona w 1909 r. Od tego czasu trwają spory, czy Kautilja rzeczywiście był autorem tego obszernego, napisanego sanskrytem i składającego się z 15 ksiąg, traktatu. Dzieło poświęcone jest zagadnieniom dotyczącym dyplomacji, ekonomii, polityki oraz wojny, a także szeroko rozumianej socjologii i kultury – jednym słowem każdej dziedziny życia (łącznie np. ze ścisłym podziałem na warstwy społeczne i opisem przysługujących im praw). Jak słusznie zauważa Wiktor Osiatyński we wstępie do „Sztuki władzy”, „Państwo i władzę opisane przez Kautilję można określić jako »totalitaryzm z ludzką twarzą«. (…) Lektura książki Krzysztofa Mroziewicza stawia przed czytelnikami pytanie, czy w ogóle może istnieć władza absolutna, która nie zdegeneruje się i nie zamieni w tyranię wszechobecnej kontroli”. Polecana publikacja Mroziewicza, piąta już w dorobku autora poświęcona kulturze Indii (a 19. w jego dorobku pisarskim), jest obszernym omówieniem owego traktatu. Z pewnością „Sztuka władzy” powinna zainteresować nie tylko politologów.

Agnieszka Niemojewska

 Krzysztof Mroziewicz zabiera nas w podróż do Indii. Jest to jednak równocześnie podróż w czasie, do epoki tworzenia się zrębów scentralizowanego państwa. Ministrem i doradcą założyciela słynnej dynastii Maurjów, Ćandragupty, był mędrzec Kautilja. Napisany przez niego traktat zawiera wskazówki wprowadzające w sztukę rządzenia krajem i ludźmi tak, by żyli oni w dobrobycie. Dzieło to, poświęcone zagadnieniom dyplomacji, prawa, ekonomii, polityki oraz wojny, wyprzedza o niemal dwa tysiące lat Księcia Niccola Machiavellego.

W Sztuce władzy Krzysztof Mroziewicz przybliża polskim czytelnikom jedno z najważniejszych dzieł w literaturze Indii, Arhaśastrę mędrca Kautilji z IV wieku przed naszą erą. Państwo i władzę opisane przez Kautilję można określić jako „totalitaryzm z ludzką twarzą”. Biurokratyczne państwo wkracza tu w każdą, nawet najbardziej osobistą sferę ludzkiego życia, opierając się na powszechnym szpiegowaniu, agentach i intrygach. Kautilja ma ambicję, by być dobrym, zapewnić ochronę słabym, a nawet rekompensować obywatelom szkody wyrządzone przez osoby prywatne. W praktyce jednak tworzy państwo wszechobecnej kontroli, okrutnych kar oraz tortur.

Lektura książki Krzysztofa Mroziewicza stawia przed czytelnikami pytanie, czy w ogóle może istnieć władza absolutna, która nie zdegeneruje się i nie zamieni w tyranię wszechobecnej kontroli. Mnie jednak najbardziej poruszyło prawo, w którym czuję ogromny ładunek poezji: „Wolność to ulga, którą przynosi gaszenie pragnienia”.

Wiktor Osiatyński